Borsada yatırım yapmak, doğru stratejilerle birlikte çeşitli emir tiplerini anlamayı ve kullanmayı gerektirir. Emir tipleri, yatırımcıların hisse senedi, tahvil veya diğer menkul kıymet alım satımlarını yönetme biçimlerini belirler ve piyasa koşullarına uygun hareket etmelerini sağlar.
Yatırımcılar; risk toleranslarına, getiri hedeflerine ve piyasadaki anlık değişimlere göre farklı emir tiplerini kullanabilir. Böylece işlem stratejilerini daha etkili bir şekilde planlayabilirler.
Yazımızda borsada kullanılan emir tiplerinden ve özelliklerinden bahsettik.
Piyasa Emri
Piyasa emri, yatırımcıların bir menkul kıymeti mevcut piyasa fiyatından derhal alıp satmak için verdikleri bir emir tipidir. Yatırımcının işlem gerçekleştirmek istediği anda piyasada geçerli olan fiyattan en hızlı şekilde alım ya da satım yapılmasını sağlar.
Piyasa emri, yatırımcılar arasında en yaygın kullanılan emir tipidir, çünkü işlemin hızla gerçekleştirilmesine olanak verir. Özellikle kısa vadeli yatırım stratejileri benimseyen veya ani fiyat hareketlerinden faydalanmak isteyen yatırımcılar için uygundur.
Bir piyasa emri verildiğinde yatırımcı fiyatta dalgalanmalar olabileceğini kabul eder. Önemli olan işlemin hızla gerçekleşmesidir. Özellikle likiditesi yüksek olan hisse senetlerinde piyasa emri, genellikle tahmin edilen fiyata çok yakın bir seviyede sonuçlanır. Ancak likiditenin düşük olduğu veya piyasanın çok volatil olduğu durumlarda işlem, beklenenden farklı bir fiyatla sonuçlanabilir.
Piyasa Emri Nasıl Kullanılır?
Piyasa emrini kullanmak oldukça basittir. Piapiri üzerinden alım ya da satım yapmak istediğiniz menkul kıymeti seçtikten sonra piyasa emri vererek işlemi tamamlayabilirsiniz. Piyasa emri verildiği anda mevcut en iyi alıcı veya satıcıyla işlem gerçekleşir. Süreç, genellikle saniyeler içinde tamamlanır ve yatırımcıların hızlı hareket etmelerine olanak tanır.
Piyasa Emri Verirken Nelere Dikkat Edilmeli?
- İşlem yapmak istediğiniz menkul kıymetin likiditesi, fiyatın tahmin edilen seviyeye yakın gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini etkiler.
- Piyasa çok volatil olduğunda, piyasa emri işleminin beklenenden farklı bir fiyatta gerçekleşme riski artar.
- Alım-satım fiyatları arasındaki farkın yüksek olduğu durumlarda piyasa emri işleminin maliyeti artabilir.
- İşlemin yapılacağı zaman dilimi, özellikle piyasa açılış veya kapanış saatlerinde, fiyat dalgalanmalarına yol açabilir.
- Piyasa emri ile büyük miktarda işlem yapmak, fiyatın ciddi şekilde değişmesine neden olabilir.
Piyasa Emri Örneği
Bir yatırımcının, X şirketinin hisse senetlerini hemen almak istediğini ve bu nedenle piyasa emri verdiğini varsayalım. O anda X hissesinin satış fiyatı 50 TL olsun. Yatırımcı piyasa emri verdiğinde en hızlı şekilde bu fiyat üzerinden alım gerçekleşir. Ancak piyasa çok volatil ise işlem gerçekleştiğinde fiyat biraz daha yüksek veya düşük olabilir.
Limit Emri
Limit emri, yatırımcının belirli bir fiyat seviyesinden ya da daha iyi bir fiyattan alım veya satım yapmak için verdiği emir türüdür. Yatırımcıya fiyat kontrolü sağladığı için piyasa emrinden farklı olarak belirli bir fiyattan işlem yapılmasını güvence altına alır.
Bir alım emrinde yatırımcı, belirli bir fiyattan ya da daha düşük bir fiyattan almayı hedeflerken satım emrinde belirlenen fiyat ya da daha yüksek bir fiyat hedeflenir. Limit emirleri, belirli bir fiyat seviyesine ulaşılmadığı sürece işlem gerçekleşmez. Bu da yatırımcıya fiyat avantajı sağlar, ancak işlemin gerçekleşmemesi riskini de taşır.
Limit emri, yatırımcıların piyasadaki dalgalanmaları daha iyi değerlendirebilmesi ve işlem stratejilerini belirli fiyat seviyelerine göre ayarlayabilmesi açısından faydalıdır. Özellikle belirli bir fiyattan alım yapmak ya da belirli bir fiyattan satmak isteyenler için oldukça kullanışlıdır.
Limit Emri Nasıl Kullanılır?
Limit emri kullanmak için Piapiri’de almak veya satmak istediğiniz menkul kıymeti ve hedef fiyatı belirlemeniz yeterlidir. İşleminiz, belirtilen fiyat seviyesi sağlandığında gerçekleşir. Eğer fiyat bu seviyeye ulaşmazsa emir geçerli olduğu süre boyunca beklemede kalır.
Limit Emri Verirken Nelere Dikkat Edilmeli?
- Limit emrinin gerçekleşebilmesi için belirlenen fiyat seviyesinin piyasa fiyatına uygun olup olmadığını değerlendirmek önemlidir.
- Düşük likiditeye sahip menkul kıymetlerde limit emri daha uzun süre gerçekleşmeyebilir veya hiç gerçekleşmeyebilir.
- Limit emrinin geçerli olacağı süreyi belirlemek önemlidir. Emir, gün içinde mi geçerli olacak yoksa iptal edilene kadar mı sürecek, bu belirlenmelidir.
- Piyasanın hareketli olduğu dönemlerde limit emirleri daha avantajlı olabilirken durgun dönemlerde emir uzun süre bekleyebilir.
- Belirli bir fiyat hedefine ulaşmak zor olabilir, bu yüzden piyasanın ne kadar volatil olduğu göz önünde bulundurulmalıdır.
Limit Emri Örneği
Bir yatırımcı, Y şirketinin hisse senetlerini 45 TL’den almak istediğinde limit emri kullanır. Yatırımcı, işlem platformunda 45 TL'lik bir alım limiti belirler. Eğer Y hissesinin fiyatı 45 TL veya altına düşerse, alım emri gerçekleşir. Fiyat bu seviyenin altına düşmediği sürece emir beklemede kalır ve işlem gerçekleşmez. Böylece yatırımcı, belirlediği fiyattan daha yüksek bir maliyete katlanmadan işlem yapmış olur.
Piyasadan Limitle Emri
Piyasadan limitle emri, piyasa ve limit emrinin özelliklerini birleştirir. Yatırımcının işlemi piyasa fiyatına yakın bir seviyede gerçekleştirmek istemesi durumunda kullanılır.
Piyasadan limitle, işlem yapılacak menkul kıymetin fiyatı üzerinde belirli bir limit koyarak işlemin en uygun fiyattan yapılmasını sağlar. Böylece yatırımcı, belirlenen limitin dışında gerçekleşecek bir fiyatla işlem yapmaktan kaçınır.
Bu emir türü, özellikle hızlı bir işlem gerçekleştirmek isteyen ancak aynı zamanda fiyat kontrolü sağlamak isteyen yatırımcılar tarafından tercih edilir. Piyasanın hızlı hareket ettiği durumlarda yatırımcıya fiyat avantajı sunarken işlemin belirli bir fiyatın ötesinde gerçekleşmesini önler.
Piyasadan Limitle Emri Nasıl Kullanılır?
Piyasadan limitle emrini kullanmak için işlem yapmak istediğiniz menkul kıymeti ve işlemi gerçekleştirmek istediğiniz maksimum veya minimum fiyat limitini belirlemeniz. Emir, piyasa fiyatı belirlenen limitle eşleştiğinde otomatik olarak gerçekleşir. Eğer piyasa fiyatı bu limitin dışında kalırsa emir belirlenen fiyat limitine kadar işlem görmeye devam eder veya hiç gerçekleşmez.
Piyasadan Limitle Emri Verirken Nelere Dikkat Edilmeli?
- Belirlenen limitin piyasa fiyatına yakın olmasına dikkat edilmelidir, aksi takdirde emir gerçekleşmeyebilir.
- Piyasanın dalgalı olduğu dönemlerde bu emir türü daha etkili olabilir, ancak volatilite yüksek olduğunda fiyat limiti hızla aşılabilir.
- Emir verilen zamandaki piyasa koşulları, fiyatların hızla değişmesine neden olabilir. Bu yüzden emrin doğru zamanlamayla verilmesi önemlidir.
- Yeterli likidite yoksa, piyasa fiyatı limitle buluşmayabilir ve emir gerçekleşmeden iptal olabilir.
- Emrin geçerlilik süresi dikkatli belirlenmelidir.
Piyasadan Limitle Emri Örneği
Varsayalım ki bir yatırımcı, Z şirketinin hisse senetlerini piyasa fiyatına yakın bir fiyattan almak istiyor. Piyasa fiyatı da 50 TL. Yatırımcı bu hisseleri maksimum 51 TL’den almayı kabul etmiş olsun. Bu durumda yatırımcı, piyasadan limitle emri verir ve maksimum 51 TL’lik bir limit belirler.
Eğer piyasa fiyatı 51 TL’yi geçmezse işlem 50 TL veya daha düşük bir fiyattan gerçekleşir. Ancak fiyat 51 TL’yi aşarsa emir gerçekleşmez ve yatırımcı belirlediği limitin üzerinde bir fiyattan alım yapmamış olur.
Rezerve Emir
Rezerve emir, yatırımcıların piyasada gerçekleştirecekleri işlemin tam hacmini gizlemelerine olanak tanır. Büyük hacimli alım satım emirlerinin fiyat üzerinde ani bir etki yaratmasını önlemek amacıyla kullanılır. Yatırımcı, işlemin bir kısmını piyasayla paylaşır ve kalan kısmını gizli tutar, böylece işlem yavaş yavaş gerçekleşir.
Rezerve emirler, genellikle büyük yatırımcılar veya kurumsal yatırımcılar tarafından tercih edilir. Piyasadaki likiditenin korunmasına yardımcı olurken yatırımcının alım veya satım hedeflerine ulaşmasını sağlar.
Rezerve Emir Nasıl Kullanılır?
Rezerve emir kullanmak için yatırımcı, işlem yapmak istediği menkul kıymetin toplam miktarını ve piyasada görünmesini istediği kısmı belirler. Piyasada görünür olan kısım işlem gördükçe kalan gizli kısmı devreye girer. Süreç, gizlenen hacmin tamamı gerçekleşene kadar devam eder.
Rezerve Emir Verirken Nelere Dikkat Edilmeli?
- Toplam işlem hacmi ile piyasada gösterilecek hacmin dengesi iyi ayarlanmalıdır. Çok küçük bir hacim göstermek işlemin uzun sürede tamamlanmasına neden olabilir.
- Piyasanın likiditesi düşükse rezerve emirlerin gerçekleşmesi daha uzun sürebilir.
- Geçerlilik süresi dikkatle belirlenmelidir. Emir, gün içi işlemler veya belirli bir süre için geçerli olabilir.
- Piyasa fiyatlarındaki ani dalgalanmalar, rezerve emrin görünür kısmının hızla işlem görmesine neden olabilir. Bu da gizli kısmın piyasaya aniden çıkmasına yol açabilir.
- Emir gizliliğini korumak, özellikle büyük hacimli işlemlerde fiyatın spekülatif olarak etkilenmesini önlemek açısından önemlidir.
Rezerve Emir Örneği
Bir yatırımcı, X şirketinin hisse senetlerinden toplam 100.000 adet alım yapmak istesin. Piyasada ani bir fiyat hareketine neden olmamak için rezerve emri tercih edebilir. Emirden sonra örneğin, sadece 10.000 hissenin piyasada görünmesini sağlar. Geri kalan 90.000 hisse ise gizli kalır.
Piyasada ilk 10.000 hisse işlem gördükten sonra bir sonraki 10.000 hisse görünür hale gelir ve işlem bu şekilde devam eder. Bu strateji sayesinde yatırımcı, piyasayı etkilemeden büyük bir alım gerçekleştirmiş olur.
Kar Al (Take Profit) Emri
Kar al emri, yatırımcıların belirli bir kâr seviyesine ulaştıklarında işlemlerini otomatik olarak kapatmalarını sağlar. İngilizce'de "Take Profit" (TP) olarak bilinen bu emir, yatırımcının kazancını güvence altına almasını hedefler.
Kar al emri, yatırımcı tarafından belirlenen fiyat seviyesine ulaşıldığında devreye girer ve işlem otomatik olarak sonlandırılır. Böylece yatırımcı, piyasayı sürekli takip etmek zorunda kalmadan belirlediği hedefe ulaştığında kârını realize edebilir.
Kar Al (TP) Emri Nasıl Kullanılır?
Kar al emri kullanmak için Piapiri’de hedeflediğiniz kâr seviyesini belirlemeniz yeterlidir. Belirlenen fiyata ulaşıldığında emir otomatik olarak tetiklenir ve işlem kapanır. Emir, pozisyon açılırken veya işlem sırasında belirlenebilir.
Kar Al (TP) Emri Verirken Nelere Dikkat Edilmeli?
- Hedef fiyatın, gerçekçi ve mevcut piyasa koşullarına uygun bir seviyede belirlenmesi önemlidir. Çok yüksek bir hedef fiyat, emrin gerçekleşmemesine yol açabilir.
- Emrin verileceği fiyat seviyesi, piyasanın teknik ve temel analizine dayalı olmalıdır. Destek ve direnç seviyeleri dikkate alınarak stratejik bir karar verilmelidir.
- Düşük likiditeye sahip bir piyasada kar al emri verildiğinde emrin istenen fiyat seviyesinde gerçekleşmesi zor olabilir.
- Piyasa çok volatil ise belirlenen kâr seviyesine hızla ulaşılabilir veya kâr alma fırsatını kaçırmak mümkündür.
- Kar al emrinin ne kadar süre geçerli olacağı belirlenmelidir. Belirlenen fiyat seviyesine ulaşılmadığı sürece emir aktif kalabilir.
Kar Al (TP) Emri Örneği
Örnek olarak bir yatırımcının, Y şirketinin hisse senedini 100 TL’den satın aldığını ve 110 TL’ye ulaştığında kârını realize etmek istediğini düşünelim. Yatırımcı, işlem platformunda 110 TL seviyesine bir kar al emri (TP) koyar.
Y hissesinin fiyatı 110 TL’ye ulaştığında emir tetiklenir ve yatırımcının pozisyonu otomatik olarak kapanır. Böylece yatırımcı, piyasa hareketlerini sürekli takip etmek zorunda kalmadan belirlediği hedef fiyattan kârını almış olur.
Zararı Durdur (Stop Loss) Emri
Stop Loss, Take Profit’in tam tersi gibi düşünülebilir. Yatırımcıların belirli bir zarar seviyesine ulaşıldığında pozisyonlarını otomatik olarak kapatmalarını sağlar. Yatırımcının potansiyel kayıplarını sınırlamak ve risk yönetimi stratejilerini daha etkin bir şekilde uygulamak amacıyla kullanılır.
Piyasa fiyatı, yatırımcının belirlediği zararı durdur seviyesine ulaştığında emir tetiklenir ve işlem kapanır. Bu sayede yatırımcı, belirli bir fiyat seviyesinde zararını sınırlayarak piyasadaki olumsuz hareketlerden korunmuş olur. Bu yönüyle özellikle volatil ve hızlı değişim gösteren piyasalarda önemli bir güvence sağlar.
Zararı Durdur Emri Nasıl Kullanılır?
Mevcut pozisyonunuzu korumak amacıyla işlem platformunda belirli bir fiyat seviyesini seçerek kullanılır. Yatırımcı, piyasada hisse senedi veya başka bir varlık satın aldıktan sonra, belirlediği zarar seviyesini stop loss emri ile tanımlar. Bu fiyat seviyesine ulaşıldığında emir tetiklenir ve yatırımcı pozisyonunu otomatik olarak kapatarak daha büyük kayıpların önüne geçer.
Stop Loss Emri Verirken Nelere Dikkat Edilmeli?
- Stop loss seviyesinin, yatırımcının kabul edebileceği bir zarar miktarına uygun olarak belirlenmesi gerekir. Çok düşük bir seviyede belirlenirse piyasanın normal dalgalanmalarında bile işlem kapanabilir.
- Piyasanın ne kadar volatil olduğu göz önünde bulundurulmalıdır. Çok volatil bir piyasada stop loss seviyesi hızla tetiklenebilir.
- Emir, teknik analiz kullanılarak destek ve direnç seviyelerine göre ayarlanmalıdır. Böylece daha stratejik bir stop loss seviyesi belirleyebilirsiniz.
- Piyasa likiditesine dikkat etmek gerekir. Düşük likidite, emrin istenen fiyatta gerçekleşmemesine neden olabilir.
- Emrin genel yatırım stratejinize uygun olması ve toplam risk yönetim planınıza entegre edilmesi önemlidir.
Zararı Durdur (Stop Loss) Emri Örneği
Bu defa varsayımsal yatırımcımızın, X şirketinin hisse senetlerini 50 TL’den satın aldığını ve olası kayıplarını sınırlamak amacıyla 45 TL seviyesinde bir zararı durdur emri verdiğini düşünelim.
Eğer X hissesinin fiyatı 45 TL’ye düşerse stop loss emri tetiklenir ve yatırımcının pozisyonu otomatik olarak kapatılır. Bu sayede, yatırımcı 5 TL zarar ederek pozisyonunu kapatır ve daha büyük kayıplardan korunmuş olur.
Şartlı Emir
Şartlı emir, belirli koşullar yerine getirildiğinde aktif hale gelen bir emir tipidir. Yatırımcı, piyasadaki belirli bir olayın gerçekleşmesi durumunda işlem yapılmasını istediğinde şartlı emir verir. Bu koşul, fiyatın belirli bir seviyeye ulaşması, belirli bir zaman dilimi içinde piyasa hareketlerinin gerçekleşmesi gibi farklı kriterlere dayanabilir.
Şartlı emirler, yatırımcılara esneklik sağlayarak piyasayı sürekli izleme zorunluluğunu ortadan kaldırır. Böylece belirlenen şartlar sağlandığında emir otomatik olarak devreye girer ve işlem gerçekleşir.
Bu emir türü, yatırımcının stratejilerine göre özelleştirilebilir ve daha karmaşık piyasa hareketlerine uygun hale getirilebilir. Özellikle teknik analiz ve belirli fiyat seviyelerine dayalı stratejilerde kullanılır.
Şartlı Emir Nasıl Kullanılır?
Şartlı emri kullanmak için işlem yapmak istediğiniz menkul kıymetle ilgili koşulları belirlemeniz gerekir. Bu koşul; fiyatın belirli bir seviyeye ulaşması, hacmin belli bir miktarı aşması veya piyasa hareketlerinin belirli bir yönde gelişmesi olabilir.
Belirlenen şartlar gerçekleştiğinde, emir otomatik olarak işleme alınır ve yatırımcı adına işlem gerçekleştirilir. Şartlı emirler, platformlarda genellikle "trigger" (tetikleyici) fiyat veya olay olarak tanımlanır.
Şartlı Emir Verirken Nelere Dikkat Edilmeli?
- Verilecek emrin tetiklenme koşulları net ve anlaşılır olmalıdır. Fiyat, zaman ya da hacim gibi belirleyici unsurlar doğru şekilde tanımlanmalıdır.
- Piyasada ani ve büyük hareketlerin olma ihtimali varsa, şartlı emirler beklenmedik bir şekilde tetiklenebilir. Piyasanın dalgalı olduğu durumlarda dikkatli olunmalıdır.
- Şartlı emirlerin geçerli olacağı zaman dilimi dikkatlice belirlenmelidir. Uzun süre geçerli emirler, piyasa koşulları değiştiğinde farklı sonuçlar doğurabilir.
- Şartlı emir verirken, teknik analizdeki destek, direnç seviyeleri veya temel analizdeki önemli gelişmeler dikkate alınmalıdır.
- Emir, yatırımcının risk toleransına göre ayarlanmalıdır.
Şartlı Emir Örneği
Bir yatırımcı, Z şirketinin hisse senedini 100 TL iken alım yapmayı düşünmeye başlıyor ancak fiyatın 95 TL’ye düşmesi durumunda işlemi gerçekleştirecek diyelim. Bu durumda yatırımcı, fiyat 95 TL’ye düştüğünde tetiklenecek bir şartlı emir verir. Eğer fiyat 95 TL’ye düşerse emir devreye girer ve yatırımcı pozisyonunu açar.
Zincir Emir
Zincir emir, birbiriyle bağlantılı birden fazla emrin, belirli bir sırayla tetiklenmesini sağlar. Özellikle kompleks stratejilerde veya farklı piyasa koşullarına göre hareket etmek isteyen yatırımcılar için kullanışlıdır.
Zincir Emir Nasıl Kullanılır?
Zincir emir kullanmak için yatırımcı, bir dizi emir tanımlayarak bu emirlerin nasıl ve ne zaman tetikleneceğini belirler. Örneğin; ilk emir bir alım işlemi olabilir ve bu işlem gerçekleştikten sonra ikinci emir, belirli bir fiyattan kar al veya zarar durdur emri olarak devreye girebilir.
Zincir Emir Verirken Nelere Dikkat Edilmeli?
- Zincir emrin başarılı olması için emirlerin sıralaması doğru belirlenmelidir. Her emir, bir önceki emrin gerçekleşmesine bağlıdır.
- Zincir emirler, piyasa koşullarına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bu yüzden emirlerin piyasanın likiditesine ve volatilitesine uygun şekilde ayarlanması gerekir.
- Emirlerin verileceği fiyat seviyeleri ve emir tipleri, yatırımcının genel stratejisi ile uyumlu olmalıdır.
- Zincir emirlerde kar al ve zarar durdur emirleri birlikte kullanılabilir. Yatırımcının risk yönetimi stratejilerine uygun ayarlamalar yapılmalıdır.
Zincir Emir Örneği
Yatırımcı, X şirketinin hisse senedini 50 TL’den satın almak ve bu işlem gerçekleştiğinde kar al veya zarar durdur emirlerini devreye sokmak istiyor. Bu durumda zincir emir kullanarak 50 TL’den alım emri verir ve ardından kar al emrini 55 TL, zarar durdur emrini ise 45 TL olarak ayarlar.
İlk emir (alım) gerçekleştiğinde zincir emir devreye girer ve fiyat 55 TL’ye ulaştığında kâr al emri tetiklenir. Eğer hisse fiyatı 45 TL’ye düşerse zarar durdur emri devreye girer ve yatırımcının pozisyonu kapatılır.